Հարցազրույց՝ Հայաստանի նկարիչների միության նախագահ Կարեն Աղամյանի հետ:
-Պարո՛ն Աղամյան, կառավարությունն ԱԺ-ին է ներկայացրել իր ծրագիրը, ի՞նչ կարծիքի եք մշակութային քաղաքականության մասին: Դուք ծագրեր ներկայացրե՞լ եք:
Ես դեռ չեմ ուսումնասիրել: Ծրագիրը կազմելուց, եթե մեզ տեղյակ պահեին, գուցե ինչ-որ բանով կարողանայինք ուղղորդել, օգնել կամ մեր ցանկությունները հայտնել: Մենք գիտե՞ինք, որ ծրագիր է գրվում, մեզ որևէ մեկը հարցրե՞լ էր: Մեզ պետք է հարցնեին, եթե հետաքրքիր էր, եթե չեն հարցրել, ուրեմն հետաքրքիր չէ:
-Իսկ ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկվում Հայաստանի սահմաններից դուրս նկարիչների հետ համագործակցության առումով:
Ինչ կապված է արտաքին աշխարհի հետ, պահանջում է որոշակի ֆինանսական ներդրումներ, սակայն մենք բոլորովին այդ հնարավորությունները չունենք: Մեր ֆինանսական հնարավորություններն այնքան են, որ կարողանանք գոյատևել, պահպանել այն ինչ կա, փորձելով մի փոքր զարգացնել: Ավելի շատ ցանկություններ կան, բայց հնարավորություններ չկան: Վերջին 15 տարում մենք ամեն տարի ցուցահանդես էինք ունենում Մոսկվայում, որտեղ նկարիչների միությունների միջազգային կոնֆեդերացիա կա: Մինչև անցած տարի գոնե այդքանով մենք կարողանում էին շփվել ԱՊՀ և Մերձբալթյան երկրների նկարիչների հետ, բայց այս տարվանից այդ կառույցը, կարծես, դադարել է գործել: Վերջին ցուցահանդեսը պետք է լիներ մարտ ամսին, արդեն նկարները հավաքված էին և արդեն կատալոգն էր տպվում Մոսկվայում, սակայն ցուցահանդեսի աշխատանքները դադարեցվեցին: Շատ կափսոսենք, որ դա կորչի քանի որ այն բոլոր ստեղծագործական միությունների մեջ միակն էր, որը կարողացել էր ստեղծել միությունների կոնֆեդերացիա և 1992-ից մինչև այսօր պահպանվում էր:
-Հնարավոր չէ՞ այն բերել Հայաստան, խոսե՞լ եք կառավարության հետ:
Դա մեծ ներդրումների և մեծ ծախսերի հետ կապված աշխատանք է: Ես շատ ռեալ պատկերացնում եմ, թե դա ինչ է: Ռուսաստանում Նկարիչների կենտրոնական տուն կա: Այդ բազան գոյություն ունի և այսօր, որը պատկանում էր կոնֆեդերացիային, այսինքն՝ մասամբ և մեզ: Նախկին ԽՍՀՄ նկարիչների միությունների ողջ ունեցվածքի իրավահաջորդը դարձավ այդ կոնֆեդերացիան: Միայն այդ կոնֆեդերացիան ուներ մոտ 52.000 անվանում կերպարվեստի գործ:
-Իսկ ինչպիսի՞ն է լինելու դրանց ճակատագիրը:
Անհասկանալի է: Միայն այնտեղ կար Սարյանի 4-5 կտավ: Իմ գործերից էլ կա այդ պահոցներում: Դրանց ճակատագիրը, կարծես անհայտ է: Ըստ երևույթին, դա կդառնա Ռուսաստանի սեփականություն:
-Իսկ մեր պետությունը որոշակի հավակնություններ չունի՞ գոնե դրա ազգային պատկանելության մասով:
Չունի, քանի որ դա պատկանել է ոչ թե պետությանը, այլ ստեղծագործական միություններին: Մենք ունենք բավականին մեծ ֆոնդեր նաև Ռուսաստանի մշակույթի նախարարությունում, որոնք գտնվում են Ռուսաստանի տարբեր թանգարաններում: Նկարչությունն այն ոլորտն է, որ պետք է իր երկրից դուրս գա: Օրինակ Պիկասոյի ստեղծագործություններն իր հայրենիքում չեն: Նկարչությունը պետք է տարածվի ամեն տեղ: Եթե դա մնաց իր տեղում, անուն չի հանի և կկորի է: Սարյանները բերել կուտակել Երևանում, նշանակում է սարյաններին «սպանել»:
-Արդեն երկար տարիներ է դուք համագործակցում եք Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի հետ, ամեն տարի կազմակերպվում է մրցանակաբաշխություն: Նման մրցանակաբաշխություններն ի՞նչ են տալիս նկարիչներին:
Դա առաջին հերթին բերում է ոգևորություն: Նկարիչը հասկանում է, որ իրենով հետաքրքրվում են, իր ստեղծագործությունները գնահատում են կամ չեն գնահատում, համենայնդեպս ուշադրության են արժանացնում: Շատ կարևոր է նկարչի մասին խոսել, իր գործը նայել: Իհարկե, մրցանակաբաշխությունը մեծ ստիմուլ է ապագա աշխատանքների համար: Դժբախտաբար վերջին 15 տարիներին միակ մրցանակաբաշխությունը, որ Նկարիչների միությունն իրականացնում է, Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի, Ռուսաստանի հայերի միության, Արա Աբրահամյանի ջանքերի շնորհիվ է կատարվում: Այլ մրցանակաբաշխություններ մենք չենք ունեցել: Մենք ամենաակտիվ միություններից մեկն ենք, ինչը երևում է մեր ցուցասրահներից: Երկու օրից կբացվի Հայ քանդակագործության հանրապետական ցուցահանդեսը, մոտավորապես 10 օրը մեկ մի ցուցահանդեսի բացում ենք անում:
-Կիրառական կյանքում, կարծես նկարչությունը մի փոքր մոռացված է, նույն մեր ճարտարապետության մեջ և այլն: Նկարիչների միությունում կա՞ մի նախաձեռնություն, որ փորձի միջամտել քաղաքաշինությանը, քաղաքային ճաշակի ձևավորմանը:
Մեր ասպարեզում մենք անում ենք հնարավոր ամեն բան: Անցյալ տարի բացվեց մի ցուցահանդես, որն առաջարկ էր քաղաքին, ոչ միայն Երևանին. քաղաքային ճարտարապետական փոքր ծավալներ, քանդակներ, պուրակների ձևավորման խնդիրներ, որին շատ ակտիվ մասնակցություն ունեցան մեր ճարտարապետներն ու դիզայներները: Հրավիրեցինք և՛ քաղաքապետարանից, և՛ մշակույթի նախարարությունից, բոլորը նայեցին, ողջունեցին և դրանով ավարտվեց: Մեր կողմից, ինչ հնարավոր է, մենք անում ենք, անգամ առաջարկներ ենք անում:
-Քաղաքային իշխանությունները, երբ գալիս, հավանության են արժանացնում այդ ամենը, ինչո՞ւ չեն կիրառում:
Որպես նախաձեռնություն են հավանության արժանացնում, բայց կիրառելու համար ֆինանսներ են պետք, թե ինչու, ես դրա պատասխանը չունեմ: Ես դասավանդում եմ նաև Գեղարվեստի ակադեմիայում և իմ շրջանավարտներից մեկը շատ հետաքրքիր թեմա էր վերցրել՝ ազատ գրադարաններ, որը կփորձենք նույնպես առաջարկել: Հիմա զբաղված եմ այդ հարցով և պատրաստվում եմ առաջարկը ներկայացնել քաղաքապետարանին:
-Ժամանակին Հայաստանում փոքր ծավալի քանդակի հետաքրքիր ավանդույթ կար, Իջևանում էր փառատոն կազմակերպվում, Գյումրիում բիենալե կար վերջին տարիներին, Երևանում մի քանի տարի շարունակ ցուցահանդեսներ էին լինում: Կարծես հիմա դրանք չկան, թե՞ չգիտենք դրանց մասին:
Գրեթե չկան: Օրինակ՝ անցած տարի փորձեցինք Մուսա լեռան հուշահամալիրի տարածքում քանդակի սիմպոզիում կազմակերպել, հայտարարություններ արեցինք, քանդակագործներն սկսեցին աշխատել, բայց այն դադարեցվեց, քանի որ ֆինանսավորողը ես չեմ: Անգամ Ռուսաստանից էին հայտեր եկել:
